Yetimlik yetirsə, Şair yetirər...
ŞAİR MUSA YAQUBA GECİKMİŞ CAVAB MƏKTUBU
15:11 / 18.05.2012Onüç il bundan əvvəl yazdığım amma çeşidli səbəblərdən çap etdirmədiyim bu məktub və şeir birdəncə unudulduğu yerdən gün işığına çıxdı (Heç nə unudulmur, unudulsa da ) və mən yazıları -dostum böyük şairimiz Musa Yaqubun yetmiş beş illiyində yubiley təbriki kimi çap etdirməyi düşündüm…Həqiqi ziyalı şərtlər nə olursa olsun, tapındığı həqiqəti hətta ölüm ayağında da müdafiə etməyi bacarmalıdır. Çünki çəkilən hər iztirab sonunda müqəddəsliyin xəbərçisidir və onsuz da ziyalını ziyalı edən çəkdiyi zülümdür, uğradığı haqsızlıqlara qarşı verdiyi mücadilələrdir. Münaqişədə sonunda zəfər məğlub olanındır, bəlkə yenilmək hardasa zənginləşməkdir bir düşünürə görə. Və ziyalı adındakı işığı qoruya bilməsi ilə ziyalıdır. Onsuz da qaranlıq deyə bir şey də yoxdur, işığın yox olduğu yerdə qaranlıq var. Aydının görəvi qaranlıqları aydınlatmaqdır.Ustad Cəmil Məricin sözlərini təkrarlasaq: “Türk aydınının qədəri məhbəsdə şarkı söyləməkdir”. Dərdi yalnızca pul olan bir yığından millət olmaz, olsa da ayaqda qalması mümkünsüzdür. Bir baxıma, Azərbaycan aydını yalnız qürbətdə deyil, vətəndə də qəribdir.“Həqiqəti tapan, fərqli düşünür deyə onu hayqırmaqdan çəkinirsə, həm ağılsız, həm də qorxaqdır. Bir adamın məndən başqa hər kəs aldanır deməsi doğrudan da çətindir, amma həqiqətən hər kəs aldanırsa o nə etsin?” Daniel de Fonun bu fikirlərini də elə belə xatırlamadım. Doğrudan da satqınlığın baş alıb getdiyi coğrafi məkanlarda toplumlar milli lallığını, karlığını yaşayır.Bakının “korlar şəhəri”nə Türkiyə “unudulanlar diyarı”na çevrildiyi bir vaxtda vətəndən qürbətə gələn bir xəbər ümidsizliyə haqqımın olmadığını , nə ölsə də toxumun ölmədiyini, min ildən sonra da torpağa düşsə yenə göyərəcəyini diqtə edirdi.“7 gün” qəzetinin 15 aprel 1997-ci il tarixli nömrəsində Musa Yaqubun “Şair Məmməd İsmayıla məktub” şeiri çap olunmuşdu. (Əslində ona poema da deyə bilərsiniz.) Nə adı verirsiniz verin, bu məktub “Hamı lal, hamı kar, hardadı həmkar?" səssiz iç harayıma və mənə qarşı qurulan unutdurma xəyanətinə bir başqaldırı, bir hayqırış idi...Çünki indi yox, məhz o zaman o məktubu yazmaq da, onu səxavətlə çap etmək də qəhrəmanlığa bərabər bir iş idi, çünki yazan da, çap edən də buna görə onlara “sağ olun” deyilməyəcəyini gözəl bilirdilər. O zaman Musa Yaqub Milli Məclisin üzvü idi və deputat mandatlı bir adamın, qorxmadan , çəkinmədən , bilə-bilə bu riskə getməsi , hələ yaxşılıq toxumlarının sona qədər tükənmədiyinin bir sübutu idi. Həqiqəti qızıl-qırmızı müdafiə edən və buna görə işindən-gücündən, ailəsindən, ən əsası canı qədər sevdiyi vətənindən olan, geriyə dönüşü düyünə düşən bir dostun xətrinə “gözü çıxan qardaşı görmürsənmi” misalını bilə-bilə öz taleyini riskə atmaq! Əlinizi ürəyinizin üstünə qoyub bu sualın cavabını öz-özünüzə siz də verin,”əlini üzünə tutub” getmiş bir adama bundan artıq nə lazımdı ki?! Həm də uzun illər sağımda, solumda quyruq bulayan tanrıtanımaz “dostlarımın” buxarlandığı bir vaxtda nədən Musa Yaqub? Nədəni birdir: Musa Yaqub tale şairidir ona görə. İnana bilərsən, əziz oxucu “dostlarımı” sınağa çəkmək üçün məni qürbətə salan qədərimə min kərə şükür oxuyuram, bilirsənmi niyə, çünki vətəndə qalsaydım, əvvəlki kimi vəzifəm-filanım olsaydı, heç zaman mən bu adlarına “dost” dediyim sürüngənlərin kimliyini öyrənə bilməyəcək və bəlkə dünyamı da bu bilməzlik içində dəyişəcəkdim. Məni sınaqdan sınağa böyüdən tale, sanki bu dəfə də “dost” sınağı-satqınlığı ilə üz-üzə gəlmək üçün yolumu qürbətə saldı və dəstək, umduğum yerdən yox, bəlkə də güman etmədiyim yerdən gəldi-Musa Yaqubdan. Mənə ünvanlanmış bu qardaş göynərtisi görünür Azərbaycanın başqa bir yerindən yox, məhz tale qardaşım Musa Yaqubun doğma kəndi Buynuzdan yüksələ bilərdi. Yəqin bu, təsadüfi deyil, çünki Buynuz nəyi ifadə edirsə, elə mənim doğma kəndim Əsrik də eyni anlamı ifadə edir. Bu adlar təsadüfi deyil ki! Hər qoç buynuzlu, hər gənc əsrimiş də dəliqanlı olmur ki! Və beləcə Buynuzun qardaş göynərtisinə Əsrikin bir şükran və cavab borcu vardı. Və o borcu əziz oxucum, səninlə də bölüşmək istədim.Məmməd İSMAYILEləmi yerdəsən sənə əl yetə?Zəng etsəm, bir ümid yoxdu zəngə də,Yağış buluduyam üzü qürbətə,Kövrək misraların mənimlə gedər...Bildim ki köpümü alacaq səsin,Dedim ki, bu şimşək çaxmasın hələ.Dedim ki, bu bulud suya dönməsinDedim ki, bu yağış yağmasın hələ..Nə bilim, bəlkə də kəsibdi baxdımÇəkdim sözlərini həsrət suyuna.Ege sularına qarışıb axdım,Qarışdım qürbətin qürbət suyuna.Gəlib imza atır hərə bir ilkəMin bir toy olsa da birdir yasımız.Anadan vətənə uzanmır, bəlkəQürbətə uzanır alın yazımız..Hər insan dünyada qürbət ölkəsiDərd kimi oyanmış, bəxt kimi yatmış.Bir el ki, içində boğulur səsi,Bir yurd ki, haçandı qulağı batmış.Bəlanın bəhsində bəxt uduzandaDurub görərsən ki, yaza qar yağıb.Ağzına su alıb zaman susandaYaxşı ki, sən vardın, ay Musa Yaqub.Gəlsin, ümid əkib dərd bitirənlərZoğ kimi göyərdi bu giley niyə?Qardaş itirənlər, yar itirənlər,Diyar itirənlər belə göynüyər.Çaya can atmaqdı bulağın andıDərd vətən dərdidi, ay Musa Yaqub.Arxamca uzanan bu nə fəğandı,Bu nə göynərtidi, ay Musa Yaqub.Uca zirvə seçər yağan qar beləZirvə qazananı bulud itirər.Yetim ağlayanda ağlayar beləYetimlik yetirsə, şair yetirər.Şeytan marığına yatanda hamıYaxşı ki, sən vardın, ay Musa Yaqub.Bələnin başını aşan dünyamıGeriyə qaytardın, ay Musa Yaqub.Tanrı duasına gözü acdımıYal-yamac quruyur, ay Musa Yaqub.Tək elə quruyan qarağacdımı?Hər ağac quruyur, ay Musa Yaqub.Dumana bürünən bir dağ kimiyəm,Qürbətə bürünüb itdim gözündən.Üzüm yox, üzünə çıxa bilmirəmÜzü qara olmuş bəxtin əlindən.Çürükdü bir qozun qabığında qəmYüz dərdə qılıfdı, qəbirdi dərim .Mən hardan gəlirəm? Vallah bilmirəm,Haraya gedirəm? Yoxdu xəbərim!Göz oldum, qürbətin nazına yatdımİçinə boylanır yoldan azanlar..Daha şairliyin daşını atdım,Kiminsə bəxtinə düşəcək yəqin,Başını gözləsin şeir yazanlar.Düzdü, söz var oldu, paltar olmadıEvdə uşaqların əyinlərinə.Susmadım, bu qədər yazdım, girmədiÇöldə nadanların beyinlərinə..Nədən qaçılsa da dərddən qaçılmırSirr kimi qönçəsi açsa da yazın.Dərdim açılsa da qəlbim açılmırQalmışam əlində bir çıxılmazın.Şöhrət dedikləri bir quru ündüBu dünya yox imiş eynimdə mənim.Uzaqdan baxarsan, başım düyümdüYüz fikir dolaşıb beynimdə mənim.Öldümmü, qaldımmı düşmə sorağaNə yaxın anlayar, nə uzaq məni.O dəniz qoynundan atdı qırağa,Büsbütün unutdu o torpaq məni.Çay bulaq gözündən baş alıb gedərBəlkə, ulaşmadı suyu bir kəsə.Bu da bir taledi-ömrüm dərbədərQayçı ayaqlarım mənzillər kəsər.Yol tutub yeriyir yalanlar bəzənBəzən açılanlar solmaq istəyir.Görürsən, birinci olanlar bəzənAxırdan birinci olmaq istəyir.Yaşadım, bir şeylər söylədi yaşımƏhdinə yetişən bu bir məramdı.Birinci olmadım, yoxsa, qardaşımSonuncu olmaq da mənə haramdı?Sən də mənim kimi “şöhrətə” susaÇəkilməz qəmlərin girinci sən ol.Dərddə yerimizi dəyişək,MusaGəl mənim yerimə birinci sən ol.Onsuz da çoxları qorxub, çəkinmirBazarı açıqdı-işə yarayır.Gözəllik tükənir, tükənməsinmi,Gözəl yox, çirkin də gözəl arayır.Fikrinə tutalğac, ümid nöqtəsiHərə bir bəhanə məsəli tapır.İnsan var arayır, gözəllik gəzir,Səadət axtarır, təsəlli tapır....Qürbətin udduğu suyu bir udumQayıdıb üz tutdum sən sarı sənə.Bilmirəm, heç haçan mən yalan oldumKeçdi birincilik azarı sənə.Doğrudur, hər tarda bir sarı sim varSən də o məclisdə bir sirr adasan.Dönüb bax, sağında, solunda kim varKim idin, kimlərlə bir sıradasan?Bəlkə, daş altında qalıbdı əlinBəs niyə çəkilib durmusan yanda?İlin bu vədəsi böyük bir elinDili boğazından çıxarılanda.Oxudum, gözümdə qaraltdı yazı,Bir zaman N.S. qoşduğun yazı...Qulaq burması var, qulaq burulub,Qulağı eşitmir-kefindədir kar!Hamının ağzına qıfıl vurulubHamı lal, hamı kar, haradır həmkar...Ömürmü, kömrmü fərqi yox yanan,Dərd çıxır evlərin baclarından!Mayası haqdandır hər bərəkətin,Bəlkəmi, bu işin bəlkəsi yoxdu.Arada şeytan var, bu məmləkətinÜstündə Tanrının kölgəsi yoxdu.Nə üzlə qayıdaq de hansı kəndəGedən bir-birinin bəhsinə gedir.Bizim üzümüzə getmir, gedəndəBahar tanrıların səsinə gedir..Bahara nə var ki, bahar usanmazGöbələk gətirər bağlı qapılar.Burda peyğəmbər də tapılar, ammaOna atılacaq daş da tapılar...Düşmən dil çıxardı biz susa-susaÜmid qönçələri yanıb bürüşdü.Əsrikdə əsriklik qalmadı Musa,Yoxsa, Buynuzun da buynuzu düşdü?!Çıx Vətən seyrinə gör nə gündədi,Ağrılı başlardı ağıllı başlar.Köç geri qayıdıb, axsaq öndədirTutub öz yerini keçəllər, çaşlar.Qazancın ağzına aldığın susaSusmaq qızıl imiş sözü haqlanır.Kabab iyisin gedirik, MusaÇatanda görürük eşşək dağlanır.Ay millət vəkil, bir işığa çıxSoruş gör bu millət hayana gedir.Baş yazıq olubdu,ayaq da yazıqHər kəs öz başının hayına gedir..Alan özləridi, stan özləriFüzuli, Kəlbəcər, Ağdam, Laçın yox.Ən gözəl tərəzi elin gözləriTərəzi gəzməyə ehtiyacın yox!Mən deyim, sən eşit nə var o kənddəOrda uşaqlıdan qalma bir payızOrda vaxt bələnin başından aşır.Uzaq yamacında xatirələrinTutqun yaddaşında çaqqal ulaşır.Əski sevgilərin susub dilləriSoyuyub nəfəsi alxışların da.Orda məndən əsən soyuq yelləriGörərsən dostların baxışlarında.Qalıb öz hayına əski həyanlarHərdən varlığımı yoxa saydılar.Şeytan məclisində yuxa yayanlarSonra da haqqımda şayiə yaydılar.Yox, daha anam da gəlmir şeriməÖlənlər ehsanlar, ayələr gəzir.İndi o yerlərdə mənim yeriməNamərdin yaydığı şayiələr gəzir.Bir ömrün qışı var, bir ömrün yazıHər papaq altında bir sirr oğlu sirr:Qırışan üzümə baxıb qımışır,Tökülən saçıma baxıb sevinir.Bu dərdə dözərmi bir dev oğlu devÜzə dirənəndə bəd ehtiyaclar.Allah ümidinə təpədə bir ev,Yamacda sahibsiz, yetim ağaclar.Dağların qamaşan gözü gündədiSuları çay olur əriyən qarın.Kökü təpələrdə od içindədi,Kölgəsi dərədə yuyunan narın.Qalıb ağzı günə əkdiyim əkinGecikmiş qədəmi daş olub qarın.Gümanı bir az da azalıb yəqin,Dumanı bir az da artıb dağların.Gör nələr söyləyir o çay, o buludCavabı kimdədi, su var, su yoxdu.Eh dağa nə var ki unutma, unutOnda unudulmaq qorxusu yoxdu.Kül basmış közləri kimdi közərdən?Arı baldan bezib, ilan zəhərdən.Kəramət gözləmir oyunçu zərdən,Beşi üç olacaq vecinə deyil.Ömrümüz güdaza gedən hesabmıGörüş ayrılıqdan gələn cavabmıBu gizli görüşlər əsən-savabmıYoxsa, suç olacaq vecinə deyil..Ötəri xəyaldı duman dağ üçün,Qınama, bir şey yox qınamaq üçün.Tanrı sevdiyini sınamaq üçünYolunu qürbətə salır, ay Musa.Sən özün bilirsən nə deyim axıHarda kimin kimi , nəyin nəyi var.İnsanın özünə daldalanmağıSonra ölümünə çəkilməyi var.Görünən dağların ardında dağlarAnrıdan o yana anrı var isəGözə görünənlər yoxluğa məhkumTanrıdan o yana Tanrı var isəYoxluğum qoy səni çox incitməsin..Ay Allah bəndəsi, daha nə deyim,Dərviş ol, mənim tək sən də dərdə var.Bəlkə bu qədərdi mənim bildiyimMənim bilmədiyim bir şeylər də var.Bu mən!Mən çəkilib durdum qıraqdaƏlim uğurludu, bu, bir siftədi.Şeytan bazarında zorlu qabaqda,Tanrı dərgahında güc zəifdədir.Yandırıb kül edər qorun dərdini,Biri dərd çəkəndə biri kef çəkir.Gör necə güclüdü, zorun dərdiniO başıbəlalı bu zəif çəkir.Tarix danışdırsa kəsik başları..Muzey marağı var xəncərə bizdən.Qaranlıq arayan yad baxışlarıİşıq oğurladı pəncərəmizdən.Bir zaman dilimdən çıxanlar ahdı,Demişdim mənzillər kəsəndə ağlım.Seçilən bəndədi, seçən Allahdı,Sən kimi seçirsən, sən kimi xalqım?!Kimin damağında de bu dad olur,Bir söz söyləmişdim, bir söz keçənlər,Adamlar seçənlər deputat olur,Tarixə ad olur tale seçənlər...Danşırsan belə. Susursan olmur,Ay Musa!Havaya, suya boğulmurNamusa boğulur, insan namusa.Fikrindən dönmədi fikri səthilərGəkib dəyişdilər haqqı nahaqla.Bizə bu əsrdə yer vermədilər,Özünü gələcək yüz ilə saxla!Kim keçir tarixin saldığı izdənÜç yüz il yaşayır adi qarğalar.Günlərin birində ölərik, bizdənÖlüm xəbərimiz yadigar qalar.Atı da çaşırar buraxma yüyənVətən istəyirəm yüyəni dartsın:“Ölsəm də qoynunda qoy ölüm ki, mən,Çürüyüm bir ovuc torpağı artsın!”Çanaqqala-TÜRKİYƏ1999Bu yazı ( 187 ) - dəfə oxunmuşdur
