Mətbuatı azad et
Adam STERLİNQNƏ ÜÇÜN MƏTBUAT AZADLIĞI CƏMİYYƏTİ DAHA DA SAĞLAMLAŞDIRIR?
01:19 / 03.05.2012
Məlumat gücdür. Azad məlumat axını olmadan yaşamaq, öz hökumətini cavabdeh saxlamaq və ya övladlarına tərbiyə vermək çətindir, hətta demək olar ki, mümkünsüzdür. Vətəndaşlara etibar edə biləcəkləri dəqiq, vaxtlı-vaxtında, müstəqil xəbərlər lazımdır. Biznes və bazarlara da həmçinin. Hökumətlərə də həmçinin.
Mətbuat azadlığı cəmiyyəti və iqtisadiyyatı canlı, enerjili, sağlam saxlayır. Xəbər və məlumatların azad axınının qarşısı alınanda fərdlər əziyyət çəkir. Cəmiyyət əziyyət çəkir. İqtisadiyyat əziyyət çəkir.
Bununla belə, bütün dünyadakı insanlar UNESCO-nun Tunisdə keçirdiyi 3 may – Dünya Mətbuat Azadlığı Gününü qeyd edərkən jurnalistlərə qarşı təhlükələr artmaqdadır. Keçən ilin dekabr ayında Jurnalistləri Müdafiə Komitəsi dünya üzrə 179 jurnalistin həbsdə olduğunu hesablamışdılar. Xəbər vermək istədiklərinə görə, jurnalistlərə olan hədə, hücum, onların “yoxa çıxması” və qətlə yetirilməsi halları davam edir.
Keçən il dünya həm azad mətbuat imkanlarının, həm də ona olan təhlükənin şahidi oldu. Orta Şərq və Şimali Afrikada jurnalistlər, blogerlər, film rejissorları və mütəxəssislər regionda baş verən etirazları qeydə alırdılar; sadəcə, mobil telefonla silahlanmış bəzi vətəndaşlar isə həqiqəti mətn şəklində, ictimai şəbəkələr vasitəsilə və ya şəkillər formatında yerləşdirməklə öz həyatlarını riskə atırdılar.
Belə etməklə onlar 1948-ci il İnsan Haqlarının Ümumdünya Bəyannaməsinin qoruduğu fundamental azadlıqdan istifadə edirdilər. Bəyannamədə deyilir: “Hər kəsin rəy və ifadə azadlığına hüququ var; bu hüquqa müdaxiləsiz rəyə sahib olmaq azadlığı və sərhədlərə baxmayaraq, istənilən vasitədən məlumat və fikir axtarmaq, almaq və ötürmək daxildir”.
Buna baxmayaraq, bir çox hökumətlər birbaşa və ya dolayısı ilə mətbuatı senzuraya salmağa çalışırlar. Çox sayda araşdırıcı jurnalistlər susdurulur; çoxu yerli, dövlət və ya milli hökumət səviyyəsində korrupsiyanı ifşa etdiyinə görə susdurulur. Jurnalistlərə olan çoxsaylı hücümlar və qətl hadisələri cəzalandırılmamış qalır.
Azərbaycanda, aprel ayında jurnalist İdrak Abbasova hücum və mart ayında araşdırmaçı jurnalist Xədicə İsmayılovanı şantaj cəhdi kimi son hadisələr jurnalistlərin öz mühüm işlərini görərkən üzləşdikləri təzyiqləri xatırladır. Abbasov və İsmayılovaya olan hücumların hökumət tərəfindən qınanılmasını alqışlayırıq; bu əməllər tez və əsaslı cinayət istintaqı tələb edir. Biz həmçinin ümid edirik ki, 2005-ci ildə redaktor Elmar Hüseynovun qətlinin üstü açılacaq.
Jurnalistlərə hədə-qorxu gələndə, hücum ediləndə, onlar həbs ediləndə və ya yoxa çıxanda digər jurnalistlər özlərinə senzura qoyurlar. Onlar hadisələrdən xəbər vermirlər. Hadisələrin mahiyyətini azaldırlar. Təfərrüatları daxil etmirlər. Mənbələr onlara köməyi dayandırır. Onların redaktorları məlumatı çap etməkdən çəkinir. Qorxu həqiqəti əvəzləyir. Bütün bizim cəmiyyətlər əziyyət çəkir.
Dünya Mətbuat Azadlığı Günü yaxınlaşdıqca, Amerika Birləşmiş Ştatları bütün hökumətləri müstəqil jurnalistlərin təqib və zorakılıq qorxusu olmadan işlərini görməsi üçün lazım olan şəraiti yaratmaq üçün lazımi addımlar atmağa çağırır. Biz başqalarının həqiqəti öyrənməsi üçün öz həyatlarını, sağlamlıqlarını və ya azadlıqlarını qurban vermiş cəsur jurnalistləri, blogerləri və vətəndaşları ehtiramla anırıq. Biz davamlı demokratiyanın, açıq, sağlam cəmiyyətlərin yaranmasında azad və müstəqil medianın rolunu hörmətlə qeyd edirik.
Adam STERLİNQ
ABŞ səfirliyinin müvəqqəti işlər vəkili
Bu yazı ( 116 ) - dəfə oxunmuşdur
